Nowy sposób interpretacji obrazów definicja
Co znaczy:
Elastografia jest nowym metodą interpretacji obrazów ultrasonograficznych, który pozwala na ustalenie stopnia uginania się tkanki pod wpływem ucisku. Przy jej pomocy można nie tylko dokładniej ocenić rozmiary i kształt guza, lecz także proponuje się wykonywanie biopsji.
Medycyna od wieków w procesach diagnostycznych opiera się pomiędzy innymi na ocenie spoistości tkanek. Konsystencja zmian patologicznych jest różna zazwyczaj od konsystencji poprawnych narządów. Można dlatego wyczuć w badaniu palpacyjnym guzy niektórych narządów, np. piersi czy tarczycy. Doświadczony diagnosta potrafi mając do dyspozycji jedynie badanie przedmiotowe nie tylko stwierdzić obecność guza, lecz także różnicować zmiany lite, ktore zwykle są twarde, od zmian cystycznych, zazwyczaj w badaniu miękkich i sprężystych. Odróżnia się pomiędzy innymi w ten sposób miękką torbiel jajnika od litego, twardego guza. Ocena palpacyjna jest jednak bardzo subiektywna, zależna od tuszy pacjenta i wymaga dużego doświadczenia osoby badającej.
Zastosowanie właściwości tkanek
Sposoby obrazowania narządów służące do chwili obecnej pozwalały określać różnice echogeniczności a więc umiejętności odbijania fal ultradźwiękowych w badaniu ultrasonograficznym, i różnice pochłaniania promieni rentgenowskich w badaniach radiologicznych. Żadna z nich nie mówi nic na temat spoistości badanego narządu. Elastografia jest nowym metodą interpretacji obrazów ultrasonograficznych, który pozwala na ustalenie stopnia uginania się tkanki pod wpływem ucisku. Nie wykorzystuje się tu innych niż w standardowych badaniach ultrasonograficznych mocy czy częstotliwości ultradźwięków, lecz stosuje się inne oprogramowanie, które przetwarza uzyskiwany obraz pokazując różnicę reakcji tkanki na zastosowany ucisk. Miękkie tkanki łatwiej ulegają odkształceniu, w trakcie gdy twarde nawet po wykorzystaniu silnego ucisku nie zmieniają kształtu. To jest cecha używana dotychczas tylko w subiektywnym badaniu palpacyjnym, teraz możliwa do zobrazowania w sposób obiektywny dzięki mapy kolorów.
Wykorzystanie w radiologii
Elastografia bardzo błyskawicznie znalazła
wykorzystanie w radiologii. Eksperci w wielu ośrodkach prowadzą bardzo intensywne badania nad jej rolą w diagnostyce guzów sutka, tarczycy, gruczołu krokowego i ślinianek. dzięki elastografii można nie tylko dokładniej ocenić rozmiary i kształt guza, lecz także proponuje się wykonywanie biopsji pod kontrolą elastografii. Dotychczas pobierało się materiał z centralnie położonej części zmiany pod kontrolą ultrasonograficzną albo rentgenowską. Obrazy elastograficzne sugerują, iż nie zawsze w najwyższym stopniu niepoprawny region guza położony jest w środku – czasami najtwardsza jego część leży na granicy tkanki zdrowej i zmienionej. W takiej sytuacji większa szansa na uzyskanie diagnostycznego materiału jest po nakłuciu brzeżnej części guza a nie jego środka.
Testowanie
sposoby
wykorzystanie elastografii w położnictwie i ginekologii jest od kilku miesięcy testowane w Klinice Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Właściwości tej
sposoby skłoniły pracowników Kliniki do podjęcia próby jej wykorzystania w ocenie szyjki macicy w okresie ciąży i przed porodem i w diagnostyce patologii błony śluzowej macicy. Pierwsze wyniki tych badań są bardzo obiecujące.
W poezji można znaleźć doniesienia na temat obrazowania narządu rodnego dzięki elastografii. Opisano analizę obrazów szyjki macicy nieciężarnej, gdzie elastografia pozwalała zróżnicować poprawną szyjkę od szyjki ze zdiagnozowanymi zmianami o charakterze CIN albo raka. Oceniano także sposobność oceny mięśnia macicy w materiale uzyskanym po wycięciu macicy, lecz prace te nie prezentowały dotychczas jednoznacznych wniosków umożliwiających
wykorzystanie elastografii w codziennej praktyce.
Badania prowadzone w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym zorganizowane zostały w taki sposób, tak aby ustalić sposobność praktycznego wykorzystania nowej
sposoby obrazowania.
Mapy kolorystyczne USG
Ultrasonografy zaopatrzone w oprogramowanie elastograficzne oferują zwykle kilka różnych map kolorystycznych. zazwyczaj oferowane są jednobarwne skale w kolorze sepii albo szarym i zupełnie odmiennie wyglądające skale kolorów tęczy, gdzie najtwardsze tkanki pokazane są jako fioletowe albo niebieskie a w najwyższym stopniu miękkie jako czerwone, lub odwrotnie – twarde struktury pokazują się jako czerwone, miękkie jako niebieskie albo fioletowe. Dla celów opisowych i dla ułatwienia wykonywania analiz statystycznych i porównanwczych autorka tego opracowania opublikowała propozycję skali nazwanej Indeksem Elastografii, która opiera się na mapie kolorów przedstawiającej twarde tkanki jako fioletowe, miękkie jako czerwone. Przyporządkowano od 0 do 4 punktów następnym kolorom (fioletowemu, niebieskiemu, zielonemu, żółtemu i czerwonemu). Pozwala to opisywać dzięki liczb niektóre obszary obrazu – np. okolicę ujścia wewnętrznego szyjki macicy czy endometrium i w ten sposób przekazywać lekarzowi zlecającemu badanie informację łatwą do interpretacji.
Pierwszą ekipą pacjetnek, które mogą odnieść znaczącą korzyść z włączenia elastografii do standardowego procesu diagnostycznego są kobiety w momencie okołomenopauzalnym, u których podejrzewany jest rozkwit albo rak błony śluzowej macicy. U kobiet, które zgłaszają się na skutek krwawień z dróg rodnych albo z podejrzeniem rozrostu postawionym na podstawie stwierdzanego ultrasonograficznie poszerzenia endometrium, zaleca się biopsję endometrium. To jest zabieg realizowany przeważnie w znieczuleniu ogólnym, niosący za sobą zarówno ryzyko powikłań związanych ze znieczuleniem, jak i ryzyko przebicia macicy albo infekcji. Ok. 60% wyników badania histopatologicznego uzyskanego w ten sposób materiału świadczy o braku patologii endometrium. To jest wysoki odsetek pacjentek, które mogłyby uniknąć inwazyjnych procedur diagnostycznych gdyby powiodło się znaleźć inną metodę umożliwiającą wykluczenie u nich mechanizmów rozrostowych endometrium.
Nieinwazyjna sposób
Przeprowadzone badania elastograficzne w takiej właśnie ekipie pacjentek pozwoliły wykazać, iż istnieją cechy obrazu endometrium, które pozwalają z bardzo sporym prawdopodobieństwem graniczącym na pewno powiedzieć, iż błona śluzowa jest poprawna albo atroficzna i nie ma ryzyka rozrostu albo raka endometrium. Kobiety, u których w badaniu ultrasonograficznym stwierdzono poszerzenie endometrium albo które zgłosiły się na skutek krwawienia z dróg rodnych w momencie okołomenopauzalnym, a u których obraz elastograficzny błony śluzowej odpowiada normie albo atrofii, mogłyby skorzystać z wykorzystania elastografii i uniknąć narażania się na powikłania powiązane z biopsją endometrium. Dodatkowym, zupełnie niemedycznym argumentem przemawiającym za rozpowszechnieniem tej
sposoby diagnostycznej jest jej cena – znacząco niższy jest wydatek badania elastograficznego niż wykonania biopsji endometrium i badania histopatologicznego uzyskanego materiału.
wykorzystanie elastrografii
Drugim tematem prowadzonych badań jest ocena zmian patologicznych obserwowanych w jajnikach. Różnicowanie zmian łagodnych od złośliwych przed wykonaniem laparotomii jest obiektem wielu publikacji, lecz mimo istnienia licznych cech ultrasonograficznych sugerujących wyższe albo niższe ryzyko tego, iż zmiana jest nowotworem złośliwym, ocena ta jest bardzo niewiele specyficzna. Prowadzone badania nie udowodniły jeszcze korzyści wypływających z włączenia elastografii w mechanizm diagnostyczny guzów jajnika, lecz pierwsze wyniki są obiecujące i stymulują do dalszych działań w tym zakresie.
Na kilku międzynarodowych kongresach przedstawiano
wykorzystanie elastografii w ocenie mięśniaków macicy przed podjęciem decyzji o metodzie leczenia – histeroskopowej czy poprzez laparotomię. Pokazane prace udowadniają, iż ocena elastograficzna jest zdecydowanie bardziej trafna niż klasyczna ultrasonografia w ocenie części mięśniaka wpuklającej się do jamy macicy, lecz jak dotychczas nie opublikowano tych wyników z racji na zbyt małe ekipy przebadanych pacjentek.
Nieco inną dziedziną wykorzystania elastografii jest położnictwo. Zmiana konsystencji szyjki macicy na bardziej miękką jest jednym z parametrów sugerujących zbliżanie się porodu. Ta cecha oceniana jest w badaniu palpacyjnym przezpochwowym w sposób subiektywny, zależny od osoby badającej. Właściwości szyjki macicy zmieniające się pod koniec ciąży opisywane są dzięki skali Bishopa, uwzględniającej także konsystencję. Im wyższa jest punktacja w skali Bishopa, tym większe prawdopodobieństwo porodu. Dotyczy to zarówno ryzyka
porodu przedwczesnego, jak i szansy rozpoczęcia się porodu w terminie po próbie jego wywołania wieloma sposobami. Wartość prognostyczna skali Bishopa jest jednak w miarę niska pomiędzy innymi z racji na jej subiektywizm. Pomocne tutaj są badania ultrasonograficzne pozwalające zmierzyć rozwarcie ujścia wewnętrznego i długość kanału szyjki macicy w sposób obiektywny. Mimo powiązania ze sobą obu metod oceny szyjki macicy wartość prognostyczna tych badań nadal jest dość mocno ograniczona.
Doświadczenie kliniczne sugeruje, iż metodę indukcji porodu powinno się dobrać w zależności od pewnych właściwości szyjki, w tym jej konsystencji. Pozwala to skrócić czas potrzebny na wyzwolenie skutecznej czynności skurczowej mięśnia macicy, czas trwania porodu, i obniżyć odsetek pacjentek, u których poród kończony jest zabiegowo na skutek nieskutecznej indukcji porodu. Badanie palpacyjne, na podstawie którego podejmujemy decyzję o metodzie indukcji porodu jest jak już wspomniano przedtem badaniem subiektywnym.
Przeprowadzono analizę obrazów elastograficznych szyjki macicy u ciężarnych przygotowywanych do indukcji porodu przy zastosowaniu Oxytocyny i okazało się, iż pewne cechy szyjki macicy widoczne w elastografii zwiększają skuteczność prognozowania reakcji ciężarnej na ten lek. Dotyczy to raczej konsystencji okolicy ujścia wewnętrznego, które jest zupełnie niedostępne badaniu palpacyjnemu. Elastografia może być traktowana jako bardzo wartościowa sposób wspomagająca ocenę szyjki macicy przed podjęciem decyzji o sposobie indukcji porodu.
Zobrazowanie w elastografii spoistości szyjki macicy w rejonie ujścia zewnętrznego i całej części pochwowej jest na pewno bardziej obiektywne niż badanie palpacyjne. Elastografia niesie ze sobą jeszcze jedną dodatkową sposobność – ocenę konsystencji nadpochwowych części szyjki, niedostępnych badaniu wewnętrznemu, w szczególności okolicy ujścia wewnętrznego. Wiemy iż u niektórych ciężarnych właśnie rozwieranie się ujścia wewnętrznego, bez czynności skurczowej czy innych objawów, zapoczątkowuje przedwczesne ukończenie ciąży w mechanizmie niewydolności cieśniowo-szyjkowej. Gdyż to są ciężarne nie zgłaszające jakichkolwiek objawów klinicznych, regularnie z niezmienioną szyjką w badaniu wewnętrznym, jedyną sposobem pozwalającą na rozpoznanie rozwierania się ujścia wewnętrznego jest ultrasonografia.
wykorzystanie elastografii i ocena przy jej pomocy ujścia wewnętrznego u pacjentek z podwyższonym ryzykiem wystąpienia niewydolności cieśniowo-szyjkowej powinna pozwolić włączyć leczenie jeszcze zanim dojdzie do jej pełnego ujawnienia się w standardowym ultrasonograficznym badaniu B-mode.
Poród przedwczesny
Poród przedwczesny jest inną sytuacją, gdzie ocena szyjki macicy ma wielkie znaczenie dla postępowania. Sporo doniesień sugeruje, iż znaczna część ciężarnych zgłaszających skurcze mięśnia macicy przed terminem porodu nie jest zagrożona porodem przedwczesnym. Badanie palpacyjne szyjki macicy i jej ocena ultrasonograficzna nie pozwalają w pełni wiarygodnie ocenić, która kobieta rzeczywiście wymaga wdrożenia intensywnego leczenia, a u której można zignorować zgłaszane skurcze. pomiędzy innymi tj. prawdopodobną powodem trudności z oceną skuteczności leków hamujących czynność skurczową – leki te nie mają wpływu na czas trwania ciąży u pacjentek, które nie mają skłonności do wcześniejszego porodu.
Podobnie jak w razie oceny szyjki macicy w terminie porodu obiektywna ocena konsystencji tego narządu jest bardzo ważna dla postępowania. Prowadzone badania wskazują na to, iż w przyszłości będzie możliwe uwzględnianie obrazu elastograficznego w diagnostyce porodu przedwczesnego u pacjentek zgłaszających czynność skurczową. Wstępne wyniki sugerują, iż obraz szyjki u ciężarnej z naprawdę wysokim ryzykiem porodu przedwczesnego jest inny, niż u kobiety, u której ciąża nawet bez podejmowania leczenia będzie trwała do wyznaczonego terminu porodu. Na tej podstawie będzie można odstąpić od hospitalizacji i podawania leków w tej ostatniej ekipie. sposób ta wymaga jeszcze wielu badań, lecz uzyskane dotychczas wyniki są bardzo obiecujące.
Badania nad zastosowaniem elastografii w położnictwie i ginekologii postępują jak widać w wielu różnych kierunkach. Użycie elastografii w diagnostyce patologii endometrium w świetle przeprowadzonych w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym badań nie budzi wątpliwości i pozwoli zarówno uniknąć ryzyka związanego z inwazyjnymi procedurami diagnostycznymi jak i obniżyć wydatki diagnostyki u wielu pacjetnek.
wykorzystanie tej
sposoby w diagnostyce mięśniaków i guzów jajnika wymaga dalszych badań, lecz wydaje się także bardzo pomocne.
W położnictwie elastografia znajduje własne
wykorzystanie w diagnostyce porodu przedwczesnego, niewydolności cieśniowo-szyjkowej i w planowaniu indukcji porodu. to są dziedziny, które wymagają jeszcze bardzo szeroko zakrojonych badań zanim będzie można włączyć elastografię w pakiet badań diagnostycznych wpływających na postępowanie terapeutyczne.
Pojawia się tu problem z organizacją badań wieloośrodkowych opierający na tym, iż każdy producent aparatów ultrasonograficznych proponuje inny sposób obrazowania sprężystych właściwości tkanek. Przewarzająca część ultrasonografów oferuje w momencie obecnej oprogramowanie elastografii przystosowane do wykonywania badań narządów powierzchownych (piersi, tarczycy) i gruczołu krokowego. Tylko pojedyncze urządzenia posiadają opcje przystosowane specjalnie do badań ginekologicznych (z możliwością oceny trzonu macicy, endometrium i jajników) czy położniczych (do obrazowania szyjki macicy). Trudno jest w takiej sytuacji utworzyć jednolity sposób interpretacji obrazów. Dlatego także badania prowadzone w różnych ośrodkach prowadzić mogą do różnych wniosków w zależności od tego, jaki sposób obrazowania zostanie zastosowany i jak uzyskane obrazy są opisywane. Zaproponowana poprzez autorkę opracowania skala nazwana Indeksem Elastograficznym stworzona dla oprogramowania ElastoScan dostępnego w ultrasonografach spółki Medison (dystrybuowanych w Polsce poprzez firmę Mar-Med) może być po niewielkiej modyfikacji służąca także dla obrazów uzyskiwanych w innych aparatach utlrasnograficznych pod warunkiem posiadania poprzez te urządzenia odpowiedniej dla ginekologii i położnictwa opcji obrazowania. Użycie tej skali i opracowanie jednolitego metody oceny uzyskiwanych obrazów pozwoliłoby na powstanie większych grup badanych pacjetnek i prowadzenia wieloośrodkowych badań klinicznych.
Dr nauk medycznych Małgorzata Świątkowska-Freund
Jest pracownikiem Kliniki Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Od 2010 roku testuje możliwości zastosowania elastografii w ginekologii i położnictwie. Wyniki badań będących jej udziałem przedstawiane były na kilku międzynarodowych kongresach, w tym ISUOG 2010 w Pradze.
Elastografia w położnictwie i ginekologii
Nowy sposób interpretacji obrazów
Elastografia jest nowym metodą interpretacji obrazów ultrasonograficznych, który pozwala na ustalenie stopnia uginania się tkanki pod wpływem ucisku. Przy jej pomocy można nie tylko dokładniej ocenić rozmiary i kształt guza, lecz także proponuje się wykonywanie biopsji.
Medycyna od wieków w procesach diagnostycznych opiera się pomiędzy innymi na ocenie spoistości tkanek. Konsystencja zmian patologicznych jest różna zazwyczaj od konsystencji poprawnych narządów. Można dlatego wyczuć w badaniu palpacyjnym guzy niektórych narządów, np. piersi czy tarczycy. Doświadczony diagnosta potrafi mając do dyspozycji jedynie badanie przedmiotowe nie tylko stwierdzić obecność guza, lecz także różnicować zmiany lite, ktore zwykle są twarde, od zmian cystycznych, zazwyczaj w badaniu miękkich i sprężystych. Odróżnia się pomiędzy innymi w ten sposób miękką torbiel jajnika od litego, twardego guza. Ocena palpacyjna jest jednak bardzo subiektywna, zależna od tuszy pacjenta i wymaga dużego doświadczenia osoby badającej.
Zastosowanie właściwości tkanek
Sposoby obrazowania narządów służące do chwili obecnej pozwalały określać różnice echogeniczności a więc umiejętności odbijania fal ultradźwiękowych w badaniu ultrasonograficznym, i różnice pochłaniania promieni rentgenowskich w badaniach radiologicznych. Żadna z nich nie mówi nic na temat spoistości badanego narządu. Elastografia jest nowym metodą interpretacji obrazów ultrasonograficznych, który pozwala na ustalenie stopnia uginania się tkanki pod wpływem ucisku. Nie wykorzystuje się tu innych niż w standardowych badaniach ultrasonograficznych mocy czy częstotliwości ultradźwięków, lecz stosuje się inne oprogramowanie, które przetwarza uzyskiwany obraz pokazując różnicę reakcji tkanki na zastosowany ucisk. Miękkie tkanki łatwiej ulegają odkształceniu, w trakcie gdy twarde nawet po wykorzystaniu silnego ucisku nie zmieniają kształtu. To jest cecha używana dotychczas tylko w subiektywnym badaniu palpacyjnym, teraz możliwa do zobrazowania w sposób obiektywny dzięki mapy kolorów.
Wykorzystanie w radiologii
Elastografia bardzo błyskawicznie znalazła
wykorzystanie w radiologii. Eksperci w wielu ośrodkach prowadzą bardzo intensywne badania nad jej rolą w diagnostyce guzów sutka, tarczycy, gruczołu krokowego i ślinianek. dzięki elastografii można nie tylko dokładniej ocenić rozmiary i kształt guza, lecz także proponuje się wykonywanie biopsji pod kontrolą elastografii. Dotychczas pobierało się materiał z centralnie położonej części zmiany pod kontrolą ultrasonograficzną albo rentgenowską. Obrazy elastograficzne sugerują, iż nie zawsze w najwyższym stopniu niepoprawny region guza położony jest w środku – czasami najtwardsza jego część leży na granicy tkanki zdrowej i zmienionej. W takiej sytuacji większa szansa na uzyskanie diagnostycznego materiału jest po nakłuciu brzeżnej części guza a nie jego środka.
Testowanie
sposoby
wykorzystanie elastografii w położnictwie i ginekologii jest od kilku miesięcy testowane w Klinice Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Właściwości tej
sposoby skłoniły pracowników Kliniki do podjęcia próby jej wykorzystania w ocenie szyjki macicy w okresie ciąży i przed porodem i w diagnostyce patologii błony śluzowej macicy. Pierwsze wyniki tych badań są bardzo obiecujące.
W poezji można znaleźć doniesienia na temat obrazowania narządu rodnego dzięki elastografii. Opisano analizę obrazów szyjki macicy nieciężarnej, gdzie elastografia pozwalała zróżnicować poprawną szyjkę od szyjki ze zdiagnozowanymi zmianami o charakterze CIN albo raka. Oceniano także sposobność oceny mięśnia macicy w materiale uzyskanym po wycięciu macicy, lecz prace te nie prezentowały dotychczas jednoznacznych wniosków umożliwiających
wykorzystanie elastografii w codziennej praktyce.
Badania prowadzone w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym zorganizowane zostały w taki sposób, tak aby ustalić sposobność praktycznego wykorzystania nowej
sposoby obrazowania.
Mapy kolorystyczne USG
Ultrasonografy zaopatrzone w oprogramowanie elastograficzne oferują zwykle kilka różnych map kolorystycznych. zazwyczaj oferowane są jednobarwne skale w kolorze sepii albo szarym i zupełnie odmiennie wyglądające skale kolorów tęczy, gdzie najtwardsze tkanki pokazane są jako fioletowe albo niebieskie a w najwyższym stopniu miękkie jako czerwone, lub odwrotnie – twarde struktury pokazują się jako czerwone, miękkie jako niebieskie albo fioletowe. Dla celów opisowych i dla ułatwienia wykonywania analiz statystycznych i porównanwczych autorka tego opracowania opublikowała propozycję skali nazwanej Indeksem Elastografii, która opiera się na mapie kolorów przedstawiającej twarde tkanki jako fioletowe, miękkie jako czerwone. Przyporządkowano od 0 do 4 punktów następnym kolorom (fioletowemu, niebieskiemu, zielonemu, żółtemu i czerwonemu). Pozwala to opisywać dzięki liczb niektóre obszary obrazu – np. okolicę ujścia wewnętrznego szyjki macicy czy endometrium i w ten sposób przekazywać lekarzowi zlecającemu badanie informację łatwą do interpretacji.
Pierwszą ekipą pacjetnek, które mogą odnieść znaczącą korzyść z włączenia elastografii do standardowego procesu diagnostycznego są kobiety w momencie okołomenopauzalnym, u których podejrzewany jest rozkwit albo rak błony śluzowej macicy. U kobiet, które zgłaszają się na skutek krwawień z dróg rodnych albo z podejrzeniem rozrostu postawionym na podstawie stwierdzanego ultrasonograficznie poszerzenia endometrium, zaleca się biopsję endometrium. To jest zabieg realizowany przeważnie w znieczuleniu ogólnym, niosący za sobą zarówno ryzyko powikłań związanych ze znieczuleniem, jak i ryzyko przebicia macicy albo infekcji. Ok. 60% wyników badania histopatologicznego uzyskanego w ten sposób materiału świadczy o braku patologii endometrium. To jest wysoki odsetek pacjentek, które mogłyby uniknąć inwazyjnych procedur diagnostycznych gdyby powiodło się znaleźć inną metodę umożliwiającą wykluczenie u nich mechanizmów rozrostowych endometrium.
Nieinwazyjna sposób
Przeprowadzone badania elastograficzne w takiej właśnie ekipie pacjentek pozwoliły wykazać, iż istnieją cechy obrazu endometrium, które pozwalają z bardzo sporym prawdopodobieństwem graniczącym na pewno powiedzieć, iż błona śluzowa jest poprawna albo atroficzna i nie ma ryzyka rozrostu albo raka endometrium. Kobiety, u których w badaniu ultrasonograficznym stwierdzono poszerzenie endometrium albo które zgłosiły się na skutek krwawienia z dróg rodnych w momencie okołomenopauzalnym, a u których obraz elastograficzny błony śluzowej odpowiada normie albo atrofii, mogłyby skorzystać z wykorzystania elastografii i uniknąć narażania się na powikłania powiązane z biopsją endometrium. Dodatkowym, zupełnie niemedycznym argumentem przemawiającym za rozpowszechnieniem tej
sposoby diagnostycznej jest jej cena – znacząco niższy jest wydatek badania elastograficznego niż wykonania biopsji endometrium i badania histopatologicznego uzyskanego materiału.
wykorzystanie elastrografii
Drugim tematem prowadzonych badań jest ocena zmian patologicznych obserwowanych w jajnikach. Różnicowanie zmian łagodnych od złośliwych przed wykonaniem laparotomii jest obiektem wielu publikacji, lecz mimo istnienia licznych cech ultrasonograficznych sugerujących wyższe albo niższe ryzyko tego, iż zmiana jest nowotworem złośliwym, ocena ta jest bardzo niewiele specyficzna. Prowadzone badania nie udowodniły jeszcze korzyści wypływających z włączenia elastografii w mechanizm diagnostyczny guzów jajnika, lecz pierwsze wyniki są obiecujące i stymulują do dalszych działań w tym zakresie.
Na kilku międzynarodowych kongresach przedstawiano
wykorzystanie elastografii w ocenie mięśniaków macicy przed podjęciem decyzji o metodzie leczenia – histeroskopowej czy poprzez laparotomię. Pokazane prace udowadniają, iż ocena elastograficzna jest zdecydowanie bardziej trafna niż klasyczna ultrasonografia w ocenie części mięśniaka wpuklającej się do jamy macicy, lecz jak dotychczas nie opublikowano tych wyników z racji na zbyt małe ekipy przebadanych pacjentek.
Nieco inną dziedziną wykorzystania elastografii jest położnictwo. Zmiana konsystencji szyjki macicy na bardziej miękką jest jednym z parametrów sugerujących zbliżanie się porodu. Ta cecha oceniana jest w badaniu palpacyjnym przezpochwowym w sposób subiektywny, zależny od osoby badającej. Właściwości szyjki macicy zmieniające się pod koniec ciąży opisywane są dzięki skali Bishopa, uwzględniającej także konsystencję. Im wyższa jest punktacja w skali Bishopa, tym większe prawdopodobieństwo porodu. Dotyczy to zarówno ryzyka
porodu przedwczesnego, jak i szansy rozpoczęcia się porodu w terminie po próbie jego wywołania wieloma sposobami. Wartość prognostyczna skali Bishopa jest jednak w miarę niska pomiędzy innymi z racji na jej subiektywizm. Pomocne tutaj są badania ultrasonograficzne pozwalające zmierzyć rozwarcie ujścia wewnętrznego i długość kanału szyjki macicy w sposób obiektywny. Mimo powiązania ze sobą obu metod oceny szyjki macicy wartość prognostyczna tych badań nadal jest dość mocno ograniczona.
Doświadczenie kliniczne sugeruje, iż metodę indukcji porodu powinno się dobrać w zależności od pewnych właściwości szyjki, w tym jej konsystencji. Pozwala to skrócić czas potrzebny na wyzwolenie skutecznej czynności skurczowej mięśnia macicy, czas trwania porodu, i obniżyć odsetek pacjentek, u których poród kończony jest zabiegowo na skutek nieskutecznej indukcji porodu. Badanie palpacyjne, na podstawie którego podejmujemy decyzję o metodzie indukcji porodu jest jak już wspomniano przedtem badaniem subiektywnym.
Przeprowadzono analizę obrazów elastograficznych szyjki macicy u ciężarnych przygotowywanych do indukcji porodu przy zastosowaniu Oxytocyny i okazało się, iż pewne cechy szyjki macicy widoczne w elastografii zwiększają skuteczność prognozowania reakcji ciężarnej na ten lek. Dotyczy to raczej konsystencji okolicy ujścia wewnętrznego, które jest zupełnie niedostępne badaniu palpacyjnemu. Elastografia może być traktowana jako bardzo wartościowa sposób wspomagająca ocenę szyjki macicy przed podjęciem decyzji o sposobie indukcji porodu.
Zobrazowanie w elastografii spoistości szyjki macicy w rejonie ujścia zewnętrznego i całej części pochwowej jest na pewno bardziej obiektywne niż badanie palpacyjne. Elastografia niesie ze sobą jeszcze jedną dodatkową sposobność – ocenę konsystencji nadpochwowych części szyjki, niedostępnych badaniu wewnętrznemu, w szczególności okolicy ujścia wewnętrznego. Wiemy iż u niektórych ciężarnych właśnie rozwieranie się ujścia wewnętrznego, bez czynności skurczowej czy innych objawów, zapoczątkowuje przedwczesne ukończenie ciąży w mechanizmie niewydolności cieśniowo-szyjkowej. Gdyż to są ciężarne nie zgłaszające jakichkolwiek objawów klinicznych, regularnie z niezmienioną szyjką w badaniu wewnętrznym, jedyną sposobem pozwalającą na rozpoznanie rozwierania się ujścia wewnętrznego jest ultrasonografia.
wykorzystanie elastografii i ocena przy jej pomocy ujścia wewnętrznego u pacjentek z podwyższonym ryzykiem wystąpienia niewydolności cieśniowo-szyjkowej powinna pozwolić włączyć leczenie jeszcze zanim dojdzie do jej pełnego ujawnienia się w standardowym ultrasonograficznym badaniu B-mode.
Poród przedwczesny
Poród przedwczesny jest inną sytuacją, gdzie ocena szyjki macicy ma wielkie znaczenie dla postępowania. Sporo doniesień sugeruje, iż znaczna część ciężarnych zgłaszających skurcze mięśnia macicy przed terminem porodu nie jest zagrożona porodem przedwczesnym. Badanie palpacyjne szyjki macicy i jej ocena ultrasonograficzna nie pozwalają w pełni wiarygodnie ocenić, która kobieta rzeczywiście wymaga wdrożenia intensywnego leczenia, a u której można zignorować zgłaszane skurcze. pomiędzy innymi tj. prawdopodobną powodem trudności z oceną skuteczności leków hamujących czynność skurczową – leki te nie mają wpływu na czas trwania ciąży u pacjentek, które nie mają skłonności do wcześniejszego porodu.
Podobnie jak w razie oceny szyjki macicy w terminie porodu obiektywna ocena konsystencji tego narządu jest bardzo ważna dla postępowania. Prowadzone badania wskazują na to, iż w przyszłości będzie możliwe uwzględnianie obrazu elastograficznego w diagnostyce porodu przedwczesnego u pacjentek zgłaszających czynność skurczową. Wstępne wyniki sugerują, iż obraz szyjki u ciężarnej z naprawdę wysokim ryzykiem porodu przedwczesnego jest inny, niż u kobiety, u której ciąża nawet bez podejmowania leczenia będzie trwała do wyznaczonego terminu porodu. Na tej podstawie będzie można odstąpić od hospitalizacji i podawania leków w tej ostatniej ekipie. sposób ta wymaga jeszcze wielu badań, lecz uzyskane dotychczas wyniki są bardzo obiecujące.
Badania nad zastosowaniem elastografii w położnictwie i ginekologii postępują jak widać w wielu różnych kierunkach. Użycie elastografii w diagnostyce patologii endometrium w świetle przeprowadzonych w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym badań nie budzi wątpliwości i pozwoli zarówno uniknąć ryzyka związanego z inwazyjnymi procedurami diagnostycznymi jak i obniżyć wydatki diagnostyki u wielu pacjetnek.
wykorzystanie tej
sposoby w diagnostyce mięśniaków i guzów jajnika wymaga dalszych badań, lecz wydaje się także bardzo pomocne.
W położnictwie elastografia znajduje własne
wykorzystanie w diagnostyce porodu przedwczesnego, niewydolności cieśniowo-szyjkowej i w planowaniu indukcji porodu. to są dziedziny, które wymagają jeszcze bardzo szeroko zakrojonych badań zanim będzie można włączyć elastografię w pakiet badań diagnostycznych wpływających na postępowanie terapeutyczne.
Pojawia się tu problem z organizacją badań wieloośrodkowych opierający na tym, iż każdy producent aparatów ultrasonograficznych proponuje inny sposób obrazowania sprężystych właściwości tkanek. Przewarzająca część ultrasonografów oferuje w momencie obecnej oprogramowanie elastografii przystosowane do wykonywania badań narządów powierzchownych (piersi, tarczycy) i gruczołu krokowego. Tylko pojedyncze urządzenia posiadają opcje przystosowane specjalnie do badań ginekologicznych (z możliwością oceny trzonu macicy, endometrium i jajników) czy położniczych (do obrazowania szyjki macicy). Trudno jest w takiej sytuacji utworzyć jednolity sposób interpretacji obrazów. Dlatego także badania prowadzone w różnych ośrodkach prowadzić mogą do różnych wniosków w zależności od tego, jaki sposób obrazowania zostanie zastosowany i jak uzyskane obrazy są opisywane. Zaproponowana poprzez autorkę opracowania skala nazwana Indeksem Elastograficznym stworzona dla oprogramowania ElastoScan dostępnego w ultrasonografach spółki Medison (dystrybuowanych w Polsce poprzez firmę Mar-Med) może być po niewielkiej modyfikacji służąca także dla obrazów uzyskiwanych w innych aparatach utlrasnograficznych pod warunkiem posiadania poprzez te urządzenia odpowiedniej dla ginekologii i położnictwa opcji obrazowania. Użycie tej skali i opracowanie jednolitego metody oceny uzyskiwanych obrazów pozwoliłoby na powstanie większych grup badanych pacjetnek i prowadzenia wieloośrodkowych badań klinicznych.
Dr nauk medycznych Małgorzata Świątkowska-Freund
Jest pracownikiem Kliniki Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Od 2010 roku testuje możliwości zastosowania elastografii w ginekologii i położnictwie. Wyniki badań będących jej udziałem przedstawiane były na kilku międzynarodowych kongresach, w tym ISUOG 2010 w Pradze.
Czym jest Nowy sposób interpretacji znaczenie w Leczenie N .