Podstawowe badanie USG definicja

Co znaczy:

Sonomammografia w diagnostyce chorób piersi

fundamentalne badanie USG

Sonomammografia (badanie usg) jest w okolicy mammografii fundamentalnym badaniem obrazowym w diagnostyce chorób piersi. Współczesne ultrasonografy umożliwiają bardzo precyzyjne obrazowanie wszystkich tkanek piersi.

Prof. dr hab. Wiesław Jakubowski, kierownik Zakładu Diagnostyki Obrazowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Ultrasonografy z głowicami liniowymi, elektronicznymi, szerokopasmowymi, wysokoczęstotliwościowymi o częstotliwości 5,0 - 14,0 MHz, umożliwiają bardzo precyzyjne obrazowanie wszystkich tkanek piersi z praktyczną zdolnością rozdzielczą rzędu 1,0 milimetra.

Metoda radialna

W badaniu usg stosując radialną technikę badania zawsze można uwidocznić i morfologicznie zinterpretować skórę, powięź podskórną, tkankę płatów gruczołowych wspólnie z przewodami mlekowymi, tkankę tłuszczową, podścielisko łączno – tkankowe, przedmioty anatomiczne ściany klatki piersiowej-mięśnie piersiowy większy i mniejszy wspólnie z powięziami, części chrzęstne i kostne żeber, mięśnie międzyżebrowe, węzły chłonne spływu chłonki z piersi – nad, podobojczykowe i pachowe.

Gdyż płaty gruczołowe piersi ułożone są promieniście wokół otoczki i brodawki, w badaniu usg stosuje się radialną technikę, wykonując przekrojowe obrazy płatów gruczołowych wzdłuż ich długiej osi. Ta
metoda badania pozwala na bardzo precyzyjne uwidocznienie w usg każdego z płatów gruczołowych wspólnie z przewodami mlekowymi.

Przydatność diagnostyczna każdego badania usg w tym piersi jest ściśle zależna od profesjonalizmu osoby je wykonującej i od rygorystycznego przestrzegania jego standardów.

Standardy badania USG piersi.

Do spełnienia standardów badania USG piersi potrzebna jest gruntowna wiedza z zakresu anatomii, fizjologii, patologii, patomorfologii i kliniki chorób piersi, zdolność interpretacji mammografii i właściwa (radialna)
metoda badania.

Do takich badań potrzebny jest wysokiej klasy ultrasonograf z elektroniczną głowicą liniową, szerokopasmową, wysokoczęstotliwościową 5,0 - 12,0 ( 14,0) MHz. Ultrasonograf musi posiadać kolorowego dopplera i dopplera mocy, drugą harmoniczną, rozszerzone pole widzenia obrazu usg. Bardzo pomocne są w badaniu usg piersi głowice z długim czołem 60-80mm. Umożliwiają one uwidocznienie w jednym przekroju z jednego przyłożenia głowicy, przekrój podłużny całego płata gruczołowego, co znacząco skraca czas badania.

Istotna jest również znajomość jakościowych wzorców unaczynienia w dopplerze mocy i kolorowym tkanek piersi i ich niepoprawnych zmian, wykonywanie w trakcie badania manewrów kontrolowanego ucisku tkanek głowicą piersi i zmian ich pozycji, zdolność oceny wycieków z brodawek piersi i zdolność wykonywania nakłuć diagnostycznych (biopsja) i drenaży pod kontrolą obrazu usg.

Każde badanie USG piersi musi być poprzedzone badaniem przedmiotowym i podmiotowym. Opis wykonywanego badania musi zawierać szczegółową część morfologiczną, zaszeregowanie niepoprawnych zmian morfologicznych w piersiach do określonej kategorii BIRADS – usg, wnioski diagnostyczne, propozycje badań uzupełniających (mammografia, RTG i RM, biopsja) dalszych badań kontrolnych i profilaktycznych.

W razie obecności niepoprawnych zmian morfologicznych w piersiach do opisu musi być dołączona dokumentacja fotograficzna tych zmian. Badanie usg węzłów chłonnych spływu chłonki z piersi (węzły nad i podobojczykowe i pachowe) jest wymagalną częścią diagnostyki usg piersi.

Wskazania do badania

Wskazaniem do badań USG piersi są wszystkie problemy kliniczne wynikające z badania palpacyjnego dotyczące piersi u noworodków, dzieci i młodzieży, macalne zmiany w piersiach i węzłach chłonnych spływu chłonki z piersi, ból piersi, wycieki z brodawek piersi.

Badanie USG jest również rekomendowane przy chorobach zapalnych i monitorowaniu leczenia przeciwzapalnego,
w razie piersi z przewagą objętościową tkanki gruczołowej w badaniu mammograficznym i wszystkie sytuacje diagnostyczne, gdzie w badaniach mammograficznych istnieją trudności w interpretacji uwidocznionych zmian.

Badanie USG jest wskazane jako diagnostyka piersi w ciąży. Wskazaniami są również badania kliniczne i nieprawidłowości w badaniu palpacyjnym u kobiet w momencie połogu i karmienia piersią.

Badania sonomammograficzne jest również służące jako badanie profilaktyczne u kobiet niezależnie od wieku, jako badanie kontrolne i profilaktyczne u kobiet z gatunku zwiększonego ryzyka, co do występowania raka piersi i badanie kontrolne i profilaktyczne u kobiet przyjmujących antykoncepcję i hormonalną terapię zastępczą. Może być ono również realizowane jako badanie kontrolne i profilaktyczne u kobiet po leczeniu operacyjnym piersi w tym raka, jako badania piersi u noworodków i dzieci płci męskiej i u mężczyzn. Ma również wykorzystanie jako badanie piersi po urazach mechanicznych i jatrogennych.

Badania profilaktyczne

USG jest stałą składową badań profilaktycznych piersi, niezależnie od wzajemnych stosunków objętościowych między tkanką gruczołową i tłuszczową. Profilaktyczne badania piersi należy wykonywać co 6 miesięcy.

Praktyczna umiejętność rozdzielcza usg piersi przy stosowaniu elektronicznych, szerokopasmowych, wysokoczęstotliwościowych głowic ultradźwiękowych wynosi 1-2 milimetry.

Znaczy to, iż tak małe, niepoprawne zmiany morfologiczne w piersiach można uwidocznić w badaniach usg, co pozwala na inicjalną diagnostykę chorób piersi w tym raka, w momencie przedklinicznym, kiedy zmiany w piersiach nie są wyczuwalne w badaniu palpacyjnym.

Zmiany w przewodach

Badanie USG przyżyciowo pozwala na uwidocznienie przewodów mlekowych przewodowych i płacikowych. To bardzo istotne,
gdyż 80 % wszystkich złośliwych raków piersi wywodzi się z nabłonka przewodów mlekowych. Ponadto usg umożliwia lokalizację końcowych odcinków anatomiczno-czynnościowych piersi (końcowy przewód mlekowy otoczony komórkami nabłonka gruczołowego), gdzie ma start wszystkich niepoprawnych zmian morfologicznych w piersiach, łagodnych i złośliwych.

Koniecznym warunkiem wczesnej diagnostyki chorób piersi i ich profilaktyki jest wykonywanie badań usg profesjonalnie, zgodnie ze standardami, w stałych przedziałach czasowych co 6 miesięcy i zawsze kiedy istnieją niepokoje we własnym badaniu piersi, które powinno się wykonywać raz w miesiącu.

Monitorowanie biopsji

Usg jest pierwszym badaniem obrazowym służącym do monitorowania wszystkich rodzajów biopsji (cienkoigłowa, gruboigłowa, mammotomiczna), pod warunkiem, iż niepoprawne zmiany morfologiczne w piersiach są widoczne w usg i do monitorowania drenaży niepoprawnych zbiorników płynów w piersiach (proste torbiele, torbiele zapalne, torbiele mlekowe, ropnie, krwiaki pourazowe i jatrogenne, zbiorniki chłonki) i do monitorowania zakładania markerów anatomicznych przed planowanymi operacjami oszczędzającymi albo przed biopsjami chirurgicznymi.

Niewątpliwymi zaletami badania usg piersi poza ponad opisywanymi są pełna dostępność, brak żadnych przeciwwskazań, brak bolesności, niska cena i wysoka skuteczność diagnostyczna oscylująca w granicach 90-93% tak w wykluczeniu chorób piersi jak w ich potwierdzeniu.

Ukierunkowanie algorytmu

W diagnostycznym algorytmie chorób piersi badanie usg powinno być pierwszym badaniem obrazowym, które jeżeli nie kończy (zamyka) algorytmu diagnostycznego, to z całą pewnością go ukierunkowuje, co do konieczności wykonywania innych badań obrazowych albo biopsji.

W planowanych, profilaktycznych badaniach obrazowych piersi należy jako pierwsze wykonywać usg. To badanie umożliwia precyzyjną ocenę wzajemnych proporcji objętościowych między dwoma podstawowymi tkankami piersi, gruczołową i tłuszczową, co umożliwia wykorzystywanie racjonalniej, dopasowanej do indywidualnej kobiety sekwencji podstawowych profilaktycznych badań obrazowych jakimi są mammografia i sonomammografia.

Badanie usg nie ma wykorzystania w badaniach przesiewowych (skriningowych) u sporych populacji kobiet. Tym jednym badaniem obrazowym do tego celu jest mammografia.

Podstawa diagnostyki usg piersi jest dobrej jakości obraz usg w skali biało-czarnej, wspomagany poprzez ocenę dopplerowską unaczynienia niepoprawnych zmian morfologicznych w tym gruczołach.

Powiększenie czułości

Aktualnie istnieje cały szereg programów i opcji mających na celu
powiększenie czułości i swoistości badania USG piersi, raczej pod kątem różnicowania zmian łagodnych i złośliwych. Należą do nich: obrazowanie harmoniczne, obrazowanie objętościowe 3D/4D, elastografia, ultrasonograficzne środki kontrastujące i mapowanie mikrozwapnień.

Są one coraz częściej służące w ośrodkach konsultacyjnych. Bez wątpienia
aktualnie USG zalicza się do podstawowych badań obrazowych piersi zarówno w diagnostyce ich chorób jak i profilaktyce. Jest USG w pełni komplementarnym badaniem w relacji do mammografii i najwspanialszym badaniem u kobiet z przewagą objętościową w piersiach tkanki gruczołowej, niezależnie od ich wieku i badaniem z wyboru w diagnostyce męskich piersi.