Dywersyfikacja systemu definicja

Co znaczy:

Funkcje uzupełniające abonamentów i ubezpieczeń

Dywersyfikacja mechanizmu

Potrzeba przejęcia części obowiązków publicznej służby zdrowia poprzez prywatny obszar wciąż wzrasta w społeczeństwie. Badania dowodzą, iż następne lata nie przynoszą poprawy poziomu zadowolenia z funkcjonowania polskiego mechanizmu opieki zdrowotnej.

Mimo iż odczuwalny jest pewnego rodzaju lekki optymizm, wyrażony w spadku udziału opinii o pogarszaniu się poziomu zaspokojenia potrzeb zdrowotnych społeczeństwa, nie ma potwierdzenia, iż zmiana opinii o opiece zdrowotnej zmierza w pożądanym kierunku (wykres 1). Pośrodku ostatnich 9 lat praktycznie nie zaobserwowano znaczących przyrostów udziału osób stwierdzających poprawę poziomu zaspokojenia potrzeb zdrowotnych, a raczej wzrasta odsetek osób wskazujących na brak jakiejkolwiek zmiany w poziomie zaspokojenia potrzeb zdrowotnych społeczeństwa.

Jak pokazują dane statystyczne (tablica 1), przewarzająca część przeciętnych kosztów, jakie ponoszą gospodarstwa domowe, wzrasta z roku na rok. Obserwowane ciągłe wzrosty przeciętnych kosztów na leki, przyrost wydatków zakupów usług w dziedzinie ambulatoryjnej opieki medycznej czy opłat nieformalnych, dowodzą, iż społeczeństwo coraz więcej musi „dokładać” z własnej kieszeni do swojego zdrowia. Niezbędne staje się więc wprowadzanie albo utrzymanie jak największej liczby instrumentów, które mogą doprowadzić do poprawy poziomu zdrowia i jakości oferowanych usług medycznych.

Abonamenty medyczne

W połowie lat 90. w miarę nowym zjawiskiem na polskim rynku usług zdrowotnych były abonamenty medyczne. Każdy, kto śledzi zmiany w sektorze opieki zdrowotnej, może zauważyć wyjątkowe tempo popularyzacji tego dodatkowego źródła świadczeń medycznych.

Z uwagi na pogarszający się stan publicznej służby zdrowia niezbędne stało się poszukanie dodatkowych sposobów i źródeł opieki medycznej. Normalne to jest, iż gdzie mechanizm publiczny nie jest w stanie podołać swoim zadaniom, tam obserwuje się ekspansję znaczenia podmiotów prywatnych. To dotyczy także sektora opieki zdrowotnej, prócz pełnienia swoich podstawowych funkcji podmioty świadczące usługi zdrowotne muszą działać na zasadach charakterystycznych dla gospodarki rynkowej – gdzie jest popyt, tam rynek generuje podaż, a nadmiar podaży umożliwia porównywanie i wybór w najwyższym stopniu optymalnego dla odbiorcy kształtu oferty, na przykład pakietu świadczeń medycznych. Prywatna opieka medyczna oferuje zazwyczaj wyższy standard usług medycznych, zakres świadczeń, a co wydaje się główne dla pacjentów – brak kilkumiesięcznego oczekiwania na wizytę.

Korzyści z pakietów

Istotą pracowniczych abonamentów medycznych jest pewien „czyn” pracodawcy wobec pracownika. Struktura działania abonamentu – pakietu medycznego jest jednak korzystna dla obu stron. Zatrudniający poprzez zawarcie odpowiednich umów z prywatnym świadczeniodawcą może wykupić abonament medyczny dla swoich pracowników i czasami nawet ich rodzin. Zakres i wydatek oferowanego pakietu są oczywiście negocjowane indywidualnie, niemniej jednak efekty usługi są obustronnie korzystne. Zatrudniający zyskuje opiekę nad zdrowiem pracowników, ich lojalność i przychylność, a pracownicy przeświadczenie, iż szef o nich myśli, dba o zdrowie swoich podwładnych i ich najbliższych.

Świadczeniodawcy oferujący usługi abonamentowe zajmują się raczej profilaktyką, z gwarancją szybkiego dostępu do usług medycznych, czego wynikiem może być zarówno pomniejszenie bezpośrednich wydatków leczenia, jak i skrócenie czasu nieobecności pracownika na stanowisku pracy. Na popularyzację tego typu „wspomagacza” mechanizmu zdrowotnego miała bez wątpienia wpływ sposobność zaliczania kosztów na ochronę zdrowia do wydatków uzyskania przychodów poprzez przedsiębiorców i sposobność zwrotu podatku z tytułu ponoszonych kosztów na pakiety w ramach składek na fundusz społeczny.

Dyskryminacja mechanizmu abonamentowego

Jednak istotą mechanizmu opieki zdrowotnej, do którego Polska bez cienia wątpliwości zmierza, jest mechanizm dodatkowych prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych. Nie powinno się spychać na drugi plan problemu planowanej „nowej” reformy. Przedsiębiorstwa świadczące usługi w ramach abonamentu pracowniczego obawiają się zapowiadanych zmian, które z pewnością zahamują albo nawet wyeliminują tę formę prywatnej opieki medycznej. Resort zdrowia przewiduje, iż tylko osoby ponoszące opłaty na polisy dodatkowego prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego będą mogły odliczyć sobie te opłaty od podatku. to jest potężna dyskryminacja spółek abonamentowych i każdy jest w stanie przewidzieć skutki takich decyzji: dla pracodawców – nieopłacalność preferowania tego typu rozwiązań dla swoich pracowników; dla świadczeniodawców prywatnych działających w ramach pakietów medycznych – strata zainteresowania, spadek popytu na produkty tego typu; dla mechanizmu opieki zdrowotnej – przyrost poziomu kosztów publicznych wskutek straty abonamentu medycznego poprzez pracowników i braku możliwości wykupienia dodatkowego prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Zróżnicowany mechanizm?

Pytanie, które powinno się zadać, dotyczy możliwości funkcjonowania obu „dodatkowych” instrumentów poprawiających poziom zdrowia i jakość życia Polaków. Czy te instrumenty nie mogą funkcjonować równocześnie na preferencyjnych warunkach w niezyskownym, polskim systemie opieki zdrowotnej?

Nie powinno się porównywać abonamentu pracowniczego i dodatkowego prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. Abonament powinien pozostać postrzegany jako dodatek dla pracownika, nie ma on charakteru dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych. Pracowniczy pakiet medyczny obejmuje określone usługi zdrowotne, negocjowane w ramach umowy, zwykle z zakresu podstawowej opieki medycznej, jest to na przykład okresowe badania zdrowotne pracowników. to jest wytwór, który umożliwia leczenie wszystkich chorób bez niepotrzebnych okresów karencji i limitów wieku przystąpienia do abonamentu. Niestety ze specyfiki tego instrumentu wynika jego celowość – to są produkty z preferencją dla sporych podmiotów gospodarczych. Ich cena jest relatywnie wysoka indywidualnie, z uwagi na brak możliwości negocjacji warunków zawieranych umów. Przeważnie nie jest możliwe także korzystanie z usług szpitalnych w ramach abonamentu medycznego.

Zakres ubezpieczenia

Dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne ma w swoim szerokim charakterze i specyfikacji wychodzić poza zakres opieki podstawowej, uwzględniając bardziej szczegółowe badania, zabiegi, jak i ubezpieczenie od ryzyka ewentualnego pogorszenia stanu zdrowia. Skoro to jest polisa ubezpieczająca, obejmująca bardziej specjalistyczne usługi zdrowotne – wiadomo iż ta opcja będzie relatywnie droższa, czyli może być dla większości niedostępna z powodów czysto ekonomicznych. Polisy mogą nie obejmować leczenia wszystkich chorób, a dostęp do nich będzie uzależniony od wieku ubezpieczonego. Na rynku dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych uwidacznia się pewnego rodzaju preferencja klientów bez większych problemów zdrowotnych, o mniejszym ryzyku straty zdrowia.

Rezygnacja z kosztów

Decydentów powinien niepokoić fakt, iż istnieje znaczący odsetek gospodarstw domowych, które, mimo potrzeby, ze względów finansowych rezygnują z zakupu leków, wyjazdu do sanatorium, badań (tablica 2).

Średnio co czwarte gospodarstwo domowe objęte badaniem rezygnowało z zakupu leków, a co dziesiąte gospodarstwo w woj. opolskim zrezygnowało z korzystania ze świadczeń szpitalnych. Bardzo sporo gospodarstw zrezygnowało w badanym okresie z wyjazdów do sanatoriów – średnio 35 procent

Dlatego właśnie polski mechanizm opieki zdrowotnej nie może sobie pozwolić na pewnego rodzaju preferencyjność usług prywatnych. Oba rozwiązania instrumentalne mogą pełnić funkcje uzupełniające, poprawiające stan zdrowia pacjentów w warunkach niedoskonałego publicznego mechanizmu opieki zdrowotnej. Nieracjonalne wydaje się działanie zachęcające do rezygnacji z usług abonamentowych, w szczególności iż w większości przypadków obejmują one osoby pracujące, te, które są pośrednio generatorem środków przeznaczanych na opiekę publiczną rozumianą jako odsetek PKB. Jak pokazują doświadczenia światowe w implementacji mechanizmów dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych – nie to jest kwestia prosta. Wybrane gospodarki od wielu lat usiłują wdrożyć mechanizmy ubezpieczeń dodatkowych, przeprowadzają niezliczoną liczba kalkulacji i symulacji, wprowadzają chwilowo uznane za optymalne rozwiązania, jednak przewarzająca część trudności ma własne źródło w nieprawidłowo zdefiniowanym koszyku gwarantowanych świadczeń zdrowotnych.

Przed wprowadzeniem następnego instrumentu, w celu poprawy niedoskonałego działania mechanizmu zdrowotnego powinno się jednak zapytać zainteresowanych, czy są skłonni do płacenia za zdrowie i do jakiej wysokości. Z cytowanych tablic Diagnozy socjalnej 2009 wynika, iż znaczna część badanych rezygnuje z ustalonych, koniecznych dla zdrowia świadczeń z powodów czysto finansowych.

Czy zatem powinniśmy spodziewać się, iż przedstawiciele gospodarstw domowych będą z ogromnym optymizmem podchodzić do kolejnej koncepcji mającej na celu zagwarantowanie dostępności do usług zdrowotnych najwyższej jakości?