neurochirurgii rewolucja co to znaczy

Co to jest Rewolucja w neurochirurgii. Co znaczy: Leczenie dzięki urządzenia Leksell Gamma Knife.

Czy przydatne?

Rewolucja w neurochirurgii definicja

Co znaczy:

Nowoczesny Leksell Gamma Knife



Rewolucja w neurochirurgii





Leczenie dzięki urządzenia Leksell Gamma Knife, kolokwialnie zwanego „nożem gamma” bazuje na użyciu promieniowania gamma jak źródło energii terapeutycznej, którą kieruje się z różnych źródeł i z pomocą odpowiednich kolimatorów ogniskuje w obszarze zmienionego chorobowo mózgu.








prof. dr hab. n. med. Mirosław Ząbek

dr nauk medycznych Sebastian M. Dzierzęcki

Klinika Neurochirurgii i Urazów Układu Nerwowego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie



Koncepcja terapii Gamma Knife została zaproponowana w 1968 roku poprzez profesora Larsa Leksella ze Sztokholmu i do dziś jest nieustannie udoskonalana i unowocześniana. Wynikiem powyżej 30 letniego rozwoju tej technologii jest opracowanie najnowszego modelu Gamma Knife Perfexion, który rewolucjonizuje współczesną radiochirurgię.

Promienie gamma

Pojedyncze wiązki promieni gamma niosą niewielką energię i nie wywołują uszkodzenia tkanki poprzez którą przechodzą. Skupiając się z kolei w jednym, centralnym miejscu, gdzie ich energia sumuje się, prowadzą do zniszczenia niepoprawnych komórek nowotworowych. W urządzeniu Gamma Knife Perfexion aż 192 źródła promieniowania gamma rozmieszczone zostały w ośmiu sektorach automatycznych kolimatorów. W celu precyzyjnego naświetlenia różnej wielkości zmian chorobowych mózgowia wykorzystuje się adekwatnie skonstruowane kolimatory. Różnią się one pomiędzy sobą średnicą (4 mm, 8 mm i 16 mm), zaś dobór odpowiedniej konfiguracji różnych kolimatorów dokładnie ukierunkowuje wiązkę promieniowania. Dlatego adekwatnie skonfigurowane przestrzennie wiązki promieni gamma umożliwiają leczenie także zmian położonych nawet w niedostępnych dla klasycznej mikrochirurgii lokalizacjach, których uszkodzenie wiązałoby się z pogorszeniem funkcji neurologicznej bądź nawet śmiercią chorego. Ważnym jest, iż źródła promieniowania znajdują się w odpowiednich osłonach, dzięki czemu urządzenie jest bezpieczne dla pacjenta i obsługującego urządzenie personelu medycznego.

Prezycja i bezpieczeństwo

Wykorzystanie najnowocześniejszej technologii materiałowej i komputerowej umożliwia prowadzenie terapii Gamma Knife Perfexion z olbrzymią precyzją i bezpieczeństwem. Leczenie dzieje się z dokładnością przekraczającą 0,3 mm, co jest najważniejsze w leczeniu nowotworów zlokalizowanych w krytycznych obszarach mózgu takich jak pień mózgu czy w sąsiedztwie nerwów czaszkowych.

Mechanizm Gamma Knife Perfexion zbudowany jest z trzech połączonych ze sobą czynnościowo modułów obejmujących adekwatnie: moduł planowania, kontroli i naświetlania.

Moduł planowania stanowi
mechanizm komputerowy umożliwiający odtworzenie wykonanych badań obrazowych i na ich podstawie dokładne wyznaczenie celu naświetlania. Planowanie stanowi główną część terapii Gamma Knife, to właśnie na tym etapie neurochirurg planuje zakres naświetlania i definiuje region, który należy zniszczyć. Oprogramowanie używane w trakcie planowania umożliwia powstanie wirtualnego planu leczenia, który jest precyzyjnie sprawdzany przed wysłaniem protokołu leczenia do modułu kontroli. Najlepszy plan leczenia powinie charakteryzować się wysoką konformalnością i selektywnością a więc z jednej strony musi objąć naświetlaniem jak największą część guza, a z drugiej strony nie może dotyczyć zdrowego bądź czynnościowo istotnego obszaru mózgu. Mechanizm planowania wspomagany jest poprzez szereg dodatkowych funkcji i narzędzi programowych, które ułatwiają bezpieczne prowadzenie naświetlania. Najnowszym krokiem jest opracowanie tak zwany dynamicznego kształtowania dawki, który jest szczególnie istotny w leczeni nowotworów w pobliżu najważniejszych struktur mózgu.

Panel kontrolny

Moduł kontroli stanowi panel kontrolny, dzięki którego steruje się robotą modułu naświetlania i zaczyna się uprzednio zaplanowane naświetlenie. Moduł naświetlenia z racji na ochronę radiologiczną znajduje się w specjalnym, dedykowanym pomieszczeniu, którego zarówno mechanizmy zabezpieczeń, jak i aranżacja były priorytetem dla projektantów i wykonawców. Kluczowy moduł naświetlający zbudowany jest z dwóch, połączonych ze sobą części: jednej chronionej osłoną radiologiczną wspólnie z drzwiami zabezpieczającymi, gdzie dokonuje się naświetlenia i specjalnego stołu służącego do pozycjonowania pacjenta. Drzwi zabezpieczające zostały skonstruowane w oparciu o najnowszą technologię, która chroni pacjenta przed niepożądanym promieniowaniem w trakcie czynności przygotowawczych związanych z terapią Gamma Knife. Stół pozycjonujący to specjalnie skonstruowane z myślą o bezpieczeństwie i komforcie dla pacjenta łóżko, na którym przebywa on cały czas w trakcie sesji terapeutycznej. Łóżko sterowane jest dzięki dedykowanych mechanizmów elektronicznych, umożliwiających umieszczenie głowy pacjenta pod właściwym kątem w komorze naświetlania, który warunkuje precyzję leczenia i lokalizuje zmianę w trójwymiarowej przestrzeni z bardzo sporą precyzją.

Panel sterowania

Leczenie Gamma Knife Perfexion kontrolowana jest dzięki dedykowanego moduł kontrolnego. To jest specjalnie zaprojektowany panel sterowania, dzięki którego doktor kierujący procedurę steruje poszczególnymi jej fazami w trakcie sesji terapeutycznej. Moduł kontroli może być uruchomiony wyłącznie poprzez autoryzowany personel lekarski dzięki specjalnego klucza. Poszczególne czynności procedury na module kontroli realizowane są po umieszczeniu pacjenta na stole pozycjonującym. Zamontowany w konsoli intercom umożliwia kontakt słowny z pacjentem i informowanie go o poszczególnych etapach leczenia, co stanowi dodatkowy obiekt bezpieczeństwa i podwyższa komfort pobytu leczonego. Nad bezpieczeństwem pacjenta czuwa również zainstalowany
mechanizm kamer i monitorów, który umożliwia personelowi obserwację chorego w trakcie sesji terapeutycznej. Po spełnieniu wszystkich mierników bezpieczeństwa doktor dzięki dedykowanego przycisku „początek” może rozpocząć właściwą sesję terapeutyczną zgodną z przygotowanym przedtem planem leczenia. Moduł kontroli zaopatrzony jest również w szczególny
mechanizm „stop and go”, który umożliwia przerwanie procedury naświetlania w sytuacjach podyktowanych względami bezpieczeństwa.

Alternatywa dla klasycznej neurochirurgii

Leczenie Gamma Knife stanowi bezpośrednią alternatywę dla klasycznej neurochirurgii w leczeniu licznych patologii wewnątrzczaszkowych, jednak bez potrzeby wykonywania kraniotomii a więc płatowego otwarcia czaszki. Kwalifikacja do leczenia dzieje się na podstawie konsultacji specjalistycznej z neurochirurgiem planującym terapię Gamma Knife, który po zebraniu wywiadu, zbadaniu chorego i szczegółowej ocenie badań neuroobrazowych dokonuje wyboru optymalnej strategii leczenia.

Leczenie Gamma Knife Perfexion znajduje
wykorzystanie w licznych schorzeniach ośrodkowego układu nerwowego, pośród których główne to:

- guzy przerzutowe do mózgu

- nerwiaki nerwu przedsionkowo-ślimakowego

- malformacje tętniczo-żylne

- guzy przysadki

- neuralgia trójdzielna

- i dolegliwości czynnościowe mózgu, szczególnie drżenie samoistne.

Leczenie guzów

Należy podkreślić, iż Gamma Knife jest narzędziem zaprojektowanym specjalnie w celu leczenia guzów mózgowia, co sprawia iż sposób jest bezpieczna i sprawdzona klinicznie. W razie leczenia guzów przerzutowych mózgu
leczenie ta ma niejednokrotnie charakter „złotego standardu”. Niestety technologia Gamma Knife Perfexion nie jest zazwyczaj wskazana w leczeniu zmian o wielkości przewyższającej 4 cm.

Po zakwalifikowaniu pacjenta do leczenia pierwszym krokiem jest założenie w znieczuleniu miejscowym lekkiej ramy stereotaktycznej, która przytwierdzana jest do czaszki. Dzięki sztywnemu zamocowaniu ramy na głowie możliwe jest uzyskanie przestrzennych punktów odniesienia i zachowanie stabilności w trakcie napromieniania, która warunkuje bardzo sporą dokładność procedury.

Badanie rezonansu

W następnym etapie realizowane a więc są badania obrazowe co pozwala uzyskać obecny obraz patologii wewnątrzczaszkowej i jest niezbędnym krokiem dalszego leczenia. Przeważnie diagnostyka obejmuje badanie rezonansu magnetycznego z podaniem środka kontrastowego. Przed wprowadzeniem pacjenta do rezonansu magnetycznego na ramę stereotaktyczną zakłada się dodatkowo moduł koordynujący, który pozwala uzyskać punkty referencyjne używane w następnym kroku procedury obejmującej planowanie naświetlania. Procedura ta umożliwia bardzo precyzyjną lokalizację zmiany nowotworowej i ocenę okolicznych struktur wewnątrzczaszkowych, co warunkuje sukces leczenia i bezpieczeństwo procedury. W razie leczenia zmian o charakterze malformacji naczyniowej w poszczególnych sytuacjach realizowane jest dodatkowo badanie angiograficzne.

Plan napromieniania tworzony jest na najnowocześniejszej stacji planowania GammaPlan PFX w oparciu o przestrzenną analizę zapisanych obrazów diagnostycznych. Strategia tworzenia planu naświetlenia jest uzależniona od charakteru zmiany (na przykład guza), jego umiejscowienia i stanu klinicznego pacjenta. Komputerowa identyfikacja i mechanizm planowania naświetlania wewnątrzczaszkowych patologii umożliwia tworzenie symulacji wykorzystujących obszary tak zwany izodoz a więc linii łączących punktu o takiej samej dawce promieniowania. Układ przestrzenny izodoz i ich liczba decyduje o skuteczności terapii Gamma Knife i warunkuje bezpieczeństwo otaczających struktur nerwowych. Optymalizacja procesu planowania wykorzystuje zaawansowane technologie służące wyłącznie w najnowszej generacji Gamma Knife Perfexion, do których należy sposobność stosowania naświetleń kompozytowych z dowolny układem i konfiguracją każdego ze 192 kolimatorów.

Ruchome łóżko

Po zakończeniu czynności przygotowawczych pacjent umieszczany jest na specjalnym ruchomym łóżku, które jest częścią aparatu Gamma Knife. Głowa pacjenta za pośrednictwem uprzednio założonej ramy stereotaktycznej mocowana jest do stołu pozycjonującego. Plan leczenia zostaje przesłany ze stacji planowania do pulpitu kontrolnego inicjalizującego mechanizm naświetlania. Następnie po sprawdzeniu wszystkich przedmiotów bezpieczeństwa otwierają się drzwi do komory naświetlania i zaczyna się właściwa sesja terapeutyczna. Napromienianie trwa zwykle od kilkunastu do kilkudziesięciu min. i poprzez cały czas trwania sesji pacjent jest w pełni monitorowany i ma bezpośredni kontakt z zespołem medycznym. Po zakończeniu sesji leczniczej głowa pacjenta jest uwalniania z ramy stereotaktycznej i chory może opuścić pracownie Gamma Knife . poprzez następną godzinę chory przebywa w dedykowanej sali wzmożonego nadzoru medycznego. W zależności od rodzaju schorzenia i zaplanowanej sesji terapeutycznej pacjent może opuścić placówkę pod opieką rodziny.

Bardziej ekonomiczna sposób

Pod względem ekonomicznym
leczenie Gamma Knife Perfexion jest w większości przypadków bardziej opłacalna niż klasyczne leczenie operacyjne w warunkach szpitalnych. mechanizm leczenia, w odróżnieniu do kilkudniowej hospitalizacji realizowany jest pośrodku jednego dnia zaś właściwa sesja terapeutyczna trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu min.. Dodatkowo sposób eliminuje ryzyko powiązane z otwarciem czaszki i operacją na mózgu, z których główne to ryzyko krwotoku i powikłania infekcyjne. Ważne jest, iż
leczenie Gamma Knife jest terapią nieinwazyjną, bez potrzeby nacinania skóry czy otwierania czaszki, co w większości przypadków pozwala na całkowity powrót pacjenta do normalnych aktywności pośrodku 24-48 godz..










Czym jest Rewolucja w neurochirurgii znaczenie w Leczenie R .